Performancekunstenaar Jacco Borggreve is de trotse vader van vijf kerngezonde hagedisjes. Wat doet het met een mens als hij medeschepper is van nieuw niet-menselijk leven?
Voor zijn installatie Ever It Takes liet de kunstenaar zich via thermo-elektrische modules aan een broedmachine met hagedisseneieren koppelen. Soms gaf hij wel acht uur per dag lichaamswarmte af die omgezet werd in energie en broedwarmte opleverde voor de eitjes. Naast deze energievoorziening zorgde hij ook voor de levering van menselijke sappen. Hiervoor filterde de kunstenaar zijn eigen urine terug naar water om dit vervolgens toe te dienen aan de reptieltjes in wording.
Na twee maanden broeden en voeden braken er uit de eierschalen zes kerngezonde hagedissenbaby’s. Voor zo’n tien tot vijftien procent dankten zij, volgens berekeningen van Borggreve, hun bestaan aan de kunstenaar. Maar, vraag je je misschien af, waarom niet gewoon de stekker in het stopcontact en water uit de kraan gebruiken? Borggreve geeft toe dat dit economisch slimmer was geweest, maar dat het hem niet hierom ging. Hij zegt: ‘voor mij was het een soort ritueel, waarin ik wilde ervaren wat er met een mens gebeurt als hij levende niet-menselijke wezens co-creeërt en wat er gebeurt als je als mens medeverantwoordelijk bent voor hun bestaan’.
Ook al heeft hij de reptielen niet in zijn lichaam gedragen en is er geen dna doorgegeven, hij zag de twee maanden wel als een zoogdierlijke zwangerschap. Door de verbinding tussen zijn lichaam en het ontstaan van de hagedisjes is er een vorm van empathie (inlevingsvermogen) met deze andere soort gegroeid. Toen bijvoorbeeld één van de hagedisjes overleed, ervoer de kunstenaar dit echt als rouw. Volgens hem was deze emotionele reactie een waardevolle ontdekking, omdat er dagelijks duizenden broedmachines niet-menselijk leven produceren, terwijl niemand zich afvraagt wat die productie betekent voor onze verantwoordelijkheid ten opzichte van al dat nieuwe leven. Maar als je hier, volgens de kunstenaar, als mens tussen gaat zitten, wordt het spannend. Volgens Borggreve heeft hij hierdoor op een diepe manier ervaren dat maakbaarheid een relatie van verantwoordelijkheid en empathie schept, over de grenzen van de menselijke soort heen.
Website:
Kritische vragen:
- Wat denk je dat de kunstenaar in dit werk bedoelt met maakbaarheid?
- Vind je dat de kunstenaar mede verantwoordelijk is voor het leven van de hagedissenbaby’s?
- Wat vind je van de reactie die dit bij de kunstenaar opriep?
Opdrachtsuggestie:
Ontwerp een performance die leidt tot verantwoordelijkheid en empathie voor niet-menselijke wezens.
Verdiepingsstof:
Interview met de kunstenaar: https://www.nrc.nl/nieuws/2020/10/19/hagedissen-uitbroeden-voelde-als-een-zoogdierlijke-zwangerschap-a4016541
Twee projecten van kunstenaars die op een soortgelijke manier als Jacco Borggreve werken (in het Engels):
May the horse live in me: https://dublin.sciencegallery.com/blood-1/may-the-horse-live-in-me
Making art out of the human body, Stelarc: https://www.labiotech.eu/bioart/stelarc-ear-art-human-body/